जीवाश्म इंधनाच्या ज्वलनातून होणारे जागतिक कार्बन उत्सर्जन 2024 मध्ये अभूतपूर्व शिखरावर पोहोचले आहे, ग्लोबल कार्बन प्रकल्पाने अंदाजित 37.4 अब्ज टन जीवाश्म CO2 उत्सर्जनाचा अहवाल दिला आहे, जो 2023 पेक्षा 0.8% वाढ आहे. अहवाल जागतिक उत्सर्जन कमी करण्यासाठी तातडीची मागणी अधोरेखित करतो जीवाश्म इंधन आणि जमिनीच्या वापरातील बदलांमुळे CO2 चे वार्षिक उत्पादन एकत्रितपणे 41.6 अब्ज टनांपर्यंत पोहोचते. हवामानातील प्रभाव कमी करण्यासाठी वाढीव प्रयत्न असूनही, जागतिक जीवाश्म CO2 उत्सर्जनात शिखराची कोणतीही स्पष्ट चिन्हे नाहीत, ज्यामुळे हवामानाच्या गंभीर उंबरठ्यावर जाण्याचा धोका वाढतो.
क्षेत्र-विशिष्ट उत्सर्जन आणि प्रादेशिक अंतर्दृष्टी
नुसार अ अहवाल एक्सेटर युनिव्हर्सिटी द्वारे, कोळसा, तेल आणि वायूसह जीवाश्म इंधनांचे उत्सर्जन 2024 मध्ये वाढण्याची अपेक्षा आहे, जीवाश्म CO2 उत्सर्जनाच्या अनुक्रमे 41 टक्के, 32 टक्के आणि 21 टक्के आहे. कोळशाचे उत्सर्जन 0.2 टक्के, तेल 0.9 टक्के आणि नैसर्गिक वायू 2.4 टक्क्यांनी वाढण्याची अपेक्षा आहे. प्रादेशिक स्तरावर, 32 टक्के जागतिक उत्सर्जनासाठी जबाबदार असलेल्या चीनमध्ये 0.2 टक्क्यांनी किंचित वाढ होण्याचा अंदाज आहे, तर युनायटेड स्टेट्समधील उत्सर्जन 0.6 टक्क्यांनी कमी होण्याची अपेक्षा आहे.
युरोपियन युनियनचे उत्सर्जन ३.८ टक्क्यांनी कमी होण्याचा अंदाज आहे, तर जागतिक उत्सर्जनात ८ टक्के योगदान देणारा भारत ४.६ टक्क्यांनी वाढण्याचा अंदाज आहे. या वर्षी विमान वाहतूक आणि शिपिंग क्षेत्रातून उत्सर्जन 7.8 टक्क्यांनी वाढणार आहे, जरी ते महामारीपूर्व पातळीच्या खाली राहिले.
कार्बन बजेट आणि हवामान चेतावणी
अभ्यासाचे नेतृत्व करणाऱ्या एक्सेटर युनिव्हर्सिटीचे प्राध्यापक पियरे फ्रेडलिंगस्टीन यांच्या मते, जीवाश्म CO2 उत्सर्जनाच्या शिखराची अनुपस्थिती पॅरिस कराराच्या 1.5-डिग्री सेल्सिअस लक्ष्यापेक्षा तापमान कमी ठेवण्यासाठी आवश्यक असलेले उर्वरित कार्बन बजेट आणखी कमी करते. सध्याच्या उत्सर्जन दरानुसार, पुढील सहा वर्षांत हा उंबरठा ओलांडण्याची 50 टक्के शक्यता आहे. दरम्यान, पूर्व एंग्लिया विद्यापीठातील प्रोफेसर कोरिन ले क्वेरे यांनी नूतनीकरणक्षम ऊर्जा उपयोजन आणि जंगलतोड कमी करण्यासाठी चालू असलेल्या प्रयत्नांची कबुली दिली परंतु उत्सर्जन कमी करणे अजूनही आवश्यक आहे यावर जोर दिला.
त्वरित कारवाईची निकड
या अहवालात भर देण्यात आला आहे की काही राष्ट्रांनी उत्सर्जन कमी करण्याच्या प्रगतीचे प्रदर्शन केले आहे, परंतु हे प्रयत्न संपूर्ण जागतिक प्रवृत्तीला उलट करण्यासाठी पुरेसे नाहीत. CICERO सेंटर फॉर इंटरनॅशनल क्लायमेट रिसर्च मधील डॉ ग्लेन पीटर्स यांनी नमूद केले की जागतिक हवामान कृती हे “सामूहिक आव्हान” राहिले आहे, ज्यामध्ये काही प्रदेशांमध्ये उत्सर्जनात हळूहळू घट होणे इतरत्र वाढीमुळे संतुलित होते.
